Kỹ thuật siêu âm đàn hồi mô 2D Shear Wave trên máy siêu âm Logic -4D- P7 của hãng GE hiện đang được các bác sĩ của khoa Chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện trường Đại học Kỹ thuật Y tế Hải Dương thực hiện hàng ngày là một kỹ thuật siêu âm hiện đại nhất hiện nay, không xâm lấn, giá rẻ, cho độ tin cậy cao.
Sinh thiết gan là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xơ hóa gan và xơ gan, tuy nhiên đây là một kỹ thuật xét nghiệm xâm lấn, chi phí cao, không dễ thực hiện, tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng.
Siêu âm đàn hồi gan là kỹ thuật mới nhưng được sử dụng rộng rãi bởi tính chính xác, khả năng phát hiện xơ hóa gan và xơ gan cao, dễ thực hiện, có thể lặp lại nhiều lần trong quá trình theo dõi bệnh. Ngoài ra, siêu âm đàn hồi mô gan sử dụng các chỉ số định lượng, tạo tính khách quan, không phụ thuộc người làm và bệnh nhân nhưng cho ra kết quả chính xác. Trong số các kỹ thuật siêu âm đàn hồi mô hiện nay, kỹ thuật Shear Wave Elastography có nhiều ưu điểm vượt trội, tích hợp cả siêu âm ổ bụng và siêu âm đàn hồi mô trên một đầu dò giúp bác sĩ vừa có thể siêu âm khảo sát gan và các cơ quan liên quan vừa đánh giá được độ cứng của gan, nó có thể thực hiện được cả trên bệnh nhân béo phì, thành bụng dầy, dịch cổ chướng nhiều, mang lại giá trị chẩn đoán cao trong xơ hóa và xơ gan.
Quy trình thực hiện kỹ thuật siêu âm đàn hồi mô 2D Shear Wave:
- Bệnh nhân được khám để loại trừ các bệnh lý có thể ảnh hưởng đến kết quả đo như viêm gan cấp, suy tim, tắc mật…
- Bệnh nhân nên nhịn đói ít nhất 2 giờ và nghỉ ngơi ít nhất 10 phút trước khi khảo sát.
- Bệnh nhân được khảo sát bằng siêu âm thường quy đánh giá nhu mô gan, mạch máu gan, phát hiện các tổn thương gan.
- Sau khi khảo sát siêu âm thường quy, bệnh nhân sẽ được siêu âm đàn hồi mô gan:
+ Bệnh nhân nằm ngửa hoặc nghiêng nhẹ (30 độ) sang bên trái, tay phải đưa lên cao để khoang liên sườn giãn rộng.
+ Bác sĩ siêu âm đặt đầu dò trong khoang liên sườn, vuông góc với bao gan. Lựa chọn vị trí cho hình ảnh 2D đạt chuẩn.
+ Đặt ROI ở độ sâu tối thiểu 2 cm dưới bao gan, vị trí hạ phân thùy 7 hoặc 8, ROI thẳng góc với hướng đi của chùm tia siêu âm.
+ Người bệnh được hướng dẫn hợp tác nín thở giữa chừng trong lúc đo.
+ Đo ít nhất 5 lần, lấy giá trị trung vị (median), đảm bảo IQR/ Med đạt yêu cầu.
Độ cứng gan được so với bảng tham chiếu để xác định mức độ xơ hóa gan. Xơ hóa gan gồm 4 giai đoạn (F0 đến F4) theo phân loại Metavir trên mô học:
- Không xơ hóa: F0
- Xơ hóa nhẹ: F1
- Xơ hóa đáng kể (significant fibrosis): F ≥2
- Xơ hóa tiến triển (advanced fibrosis): F ≥3
- Xơ gan (cirrhosis): F4
Những bệnh nhân được chỉ định siêu âm đàn hồi mô gan:
- Viêm gan mạn do virus
- Bệnh gan nhiễm mỡ
- Xơ gan
- Bệnh viêm gan do rượu, do thuốc
- Các bệnh viêm gan khác.
Chống chỉ định của siêu âm đàn hồi mô gan:
Siêu âm đàn hồi mô không ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh, có thể dùng cho phụ nữ có thai. Tuy nhiên có một số tình trạng bệnh lý của bệnh nhân sẽ ảnh hưởng đến phép đo dẫn đến sai số và các kết luận không phù hợp. Vì vậy không nên thực hiện đo đàn hồi mô gan bằng mọi phương pháp khi bệnh nhân đang ở tình trạng sau:
- Bệnh nhân đang viêm gan cấp tính, đợt cấp viêm gan mạn, men gan cao trên 5 lần.
- Ứ mật cấp
- Xung huyết gan do suy tim
- Ngay sau ăn no
Ứng dụng của siêu âm đàn hồi mô gan:
– Xác định độ xơ hóa gan và xơ gan trước khi điều trị và theo dõi quá trình điều trị bệnh gan mạn.
– Dựa vào độ cứng của mô gan nền: xác định nhóm bệnh có nguy cơ cao xuất hiện ung thư gan( nhóm xơ gan). Tiên lượng sống còn và tái phát sau điều trị đốt sóng cao tần khối ung thư gan.
Viêm gan mạn có độ cứng gan >10kpa ( từ F3 trở lên) có nguy cơ xuất hiện HCC cao hơn nhiều so với nhóm có độ cứng gan thấp hơn.
- Góp phần chẩn đoán phân biệt khối u gan dựa vào độ cứng khối u:
Theo nghiên cứu của Grgurevic I và cộng sự, sử dụng kỹ thuật RT-2D-SWE : điểm Cut-of 22kPa: nếu dưới 22kPa tổn thương hướng về lành tính và trên 22 kPa hướng về tổn thương ác tính. Và các tổn thương < 14kPa thì 96% lành tính, tổn thương có độ cứng >32,5 kPa thì 96% nguy cơ ác tính. Vì vậy trên 1 bệnh nhân F3, F4 mà phát hiện có nốt gan cần phải xác định ngay bản chất của nốt chứ không nên theo dõi tiếp mà không làm thêm các xét nghiệm chuyên sâu hơn